Merhabalar,
ASUS markası genellikle birincil RAM zamanlamaları için alışık olduğumuz kısaltmaları kullanmıyor. Bu çoğu kişide kafa karışıklığına neden oluyor. Bu rehberde bu kafa karışıklığını gidermeyi ve zamanlamalar hakkında ufak bilgiler paylaşmayı amaçladım. Bu rehberimin veya diğer rehberlerimin başka forumlara taşınmamasını rica ediyorum.
DRAM CAS# Latency = tCL
DRAM RAS to CAS Delay(Read) = tRCDRD¹
DRAM RAS to CAS Delay(Write) = tRCDWR¹
DRAM RAS Pre Time = tRP
DRAM RAS Act Time = tRAS
Zamanlamalar bu kadardı fakat ASUS anakartlarda CAD Bus ayarlarının da ismi biraz farklı. Bunlar anlaşılması kolay olsa bile bulamayanlar oluyor, bunlardan bahsetmek iyi olacaktır.
MemAddrCmdSetup = AddrCmdSetup
MemCsOdtSetup = CsOdtSetup
MemCkeSetup = CkeSetup
MemCadBusClkDrvStr = ClkDrvStr
MemCadBusAddrCmdDrvStr = AddrCmdDrvStr
MemCadBusCsOdtSetup = CsOdtSetup
MemCadBusCkeSetup = CkeSetup
İsimlendirme ile ilgili kısım bu kadardı, şimdi diğer kısıma geçebiliriz. Bu kısım AM4 Ryzen işlemcilere yönelik olacak. Başka platformlar için geçerli olmayabilir.
tCL, tCWL, tWR ve tRTP zamanlamalarına tek sayı atayabilmek için Gear Down Mode kapatmalısınız. Gear Down Mode kapattığınızda stabilite sorunları yaşıyorsanız AddrCmdSetup 56 girebilirsiniz. Ayrıca SOC voltajını bir miktar arttırmak da yardımcı olabilir.
tCL, tCWL ve tRDWR birbirleriyle bağlantılı zamanlamalardır. tCWL'i azaltmak için tRDWR'ı arttırabilir veya tam tersini yapabilirsiniz. Genellikle en iyisi tRDWR'dan bir miktar feragat ederek tCWL'i düşürmektir. tRDWR'ın minimum çalışabileceği değeri bulmak için şu formülü kullanabilirsiniz: tCL - tCWL + X = tRDWR. X değerini kendiniz bulmalısınız. En basit şekliyle tCL ve tCWL'i eşitlerseniz X = tRDWR olur. tCL ve tCWL eşitken tRDWR'ın stabil çalıştığı en düşük değer X'dir.
Örneğin; tCL = 16, tCWL = 16 iken tRDWR'ın stabil olduğu en düşük değer 8 ise X = 8'dir. Yani tCL = 16, tCWL = 14, tRDWR = 10 kullanabilirsiniz bu mantıkla.
tCWL ile tRDWR, tCL sabit olduğu sürece frekans arttıkça arttırılması gereken zamanlamalar değiller.² Bu yüzden bu formül her frekans için geçerlidir.
tWRRD zamanlamasını Single Rank belleklerin 1 değerinde stabil çalıştıramadığına hiç denk gelmedim. Dual Rank bellekleri ise yeterince deneyimlemediğimden bir şey diyemeyeceğim.
tRDRDSD ve tWRWRSD zamanlamaları sadece Dual Rank bellek kullanılan sistemlerde kullanılır. Single Rank bellek kullanıyorsanız istediğiniz değeri verebilirsiniz.
tRDRDDD ve tWRWRDD zamanlamaları ise sadece 2DPC(kanal başına 2 bellek modülü) kulllanılan sistemlerde kullanılır. Eğer 1DPC kullanıyorsanız istediğiniz değeri verebilirsiniz.
tWR ve tRTP zamanlamaları da birbirleriyle bağlantılıdır. Genellikle tRTP'i, tWR'ın yarısı olacak şekilde ayarlamak en iyisidir. Kendi sistemimde denediğimde tWR 16, tRTP 12 stabil çalışmazken tWR 10, tRTP 5 stabil çalışıyordu. tWR ve tRTP'i düşürdüğünüzde görüntü alamıyorsanız SOC voltajını biraz yükseltmeyi deneyebilirsiniz.
tCKE zamanlaması sadece Power Down Enable açıkken kullanılır. Kapalı olduğu sürece istediğiniz değeri verebilirsiniz. Açık olduğunda nasıl işlediğine dair bir bilgim yok.
¹Bu zamanlamaların daha önce belirttiğim şekilde geçtiğine rastlamadım.
²Detaylıca test edilmedi ve kesinliği şüpheli.
Kaynakça: Bu rehberi herhangi bir kaynağa bakarak yazmadım. Bilgi birikimimle tecrübemi birleştirmeye çalıştım.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
ASUS markası genellikle birincil RAM zamanlamaları için alışık olduğumuz kısaltmaları kullanmıyor. Bu çoğu kişide kafa karışıklığına neden oluyor. Bu rehberde bu kafa karışıklığını gidermeyi ve zamanlamalar hakkında ufak bilgiler paylaşmayı amaçladım. Bu rehberimin veya diğer rehberlerimin başka forumlara taşınmamasını rica ediyorum.
DRAM CAS# Latency = tCL
DRAM RAS to CAS Delay(Read) = tRCDRD¹
DRAM RAS to CAS Delay(Write) = tRCDWR¹
DRAM RAS Pre Time = tRP
DRAM RAS Act Time = tRAS
Zamanlamalar bu kadardı fakat ASUS anakartlarda CAD Bus ayarlarının da ismi biraz farklı. Bunlar anlaşılması kolay olsa bile bulamayanlar oluyor, bunlardan bahsetmek iyi olacaktır.
MemAddrCmdSetup = AddrCmdSetup
MemCsOdtSetup = CsOdtSetup
MemCkeSetup = CkeSetup
MemCadBusClkDrvStr = ClkDrvStr
MemCadBusAddrCmdDrvStr = AddrCmdDrvStr
MemCadBusCsOdtSetup = CsOdtSetup
MemCadBusCkeSetup = CkeSetup
İsimlendirme ile ilgili kısım bu kadardı, şimdi diğer kısıma geçebiliriz. Bu kısım AM4 Ryzen işlemcilere yönelik olacak. Başka platformlar için geçerli olmayabilir.
tCL, tCWL, tWR ve tRTP zamanlamalarına tek sayı atayabilmek için Gear Down Mode kapatmalısınız. Gear Down Mode kapattığınızda stabilite sorunları yaşıyorsanız AddrCmdSetup 56 girebilirsiniz. Ayrıca SOC voltajını bir miktar arttırmak da yardımcı olabilir.
tCL, tCWL ve tRDWR birbirleriyle bağlantılı zamanlamalardır. tCWL'i azaltmak için tRDWR'ı arttırabilir veya tam tersini yapabilirsiniz. Genellikle en iyisi tRDWR'dan bir miktar feragat ederek tCWL'i düşürmektir. tRDWR'ın minimum çalışabileceği değeri bulmak için şu formülü kullanabilirsiniz: tCL - tCWL + X = tRDWR. X değerini kendiniz bulmalısınız. En basit şekliyle tCL ve tCWL'i eşitlerseniz X = tRDWR olur. tCL ve tCWL eşitken tRDWR'ın stabil çalıştığı en düşük değer X'dir.
Örneğin; tCL = 16, tCWL = 16 iken tRDWR'ın stabil olduğu en düşük değer 8 ise X = 8'dir. Yani tCL = 16, tCWL = 14, tRDWR = 10 kullanabilirsiniz bu mantıkla.
tCWL ile tRDWR, tCL sabit olduğu sürece frekans arttıkça arttırılması gereken zamanlamalar değiller.² Bu yüzden bu formül her frekans için geçerlidir.
tWRRD zamanlamasını Single Rank belleklerin 1 değerinde stabil çalıştıramadığına hiç denk gelmedim. Dual Rank bellekleri ise yeterince deneyimlemediğimden bir şey diyemeyeceğim.
tRDRDSD ve tWRWRSD zamanlamaları sadece Dual Rank bellek kullanılan sistemlerde kullanılır. Single Rank bellek kullanıyorsanız istediğiniz değeri verebilirsiniz.
tRDRDDD ve tWRWRDD zamanlamaları ise sadece 2DPC(kanal başına 2 bellek modülü) kulllanılan sistemlerde kullanılır. Eğer 1DPC kullanıyorsanız istediğiniz değeri verebilirsiniz.
tWR ve tRTP zamanlamaları da birbirleriyle bağlantılıdır. Genellikle tRTP'i, tWR'ın yarısı olacak şekilde ayarlamak en iyisidir. Kendi sistemimde denediğimde tWR 16, tRTP 12 stabil çalışmazken tWR 10, tRTP 5 stabil çalışıyordu. tWR ve tRTP'i düşürdüğünüzde görüntü alamıyorsanız SOC voltajını biraz yükseltmeyi deneyebilirsiniz.
tCKE zamanlaması sadece Power Down Enable açıkken kullanılır. Kapalı olduğu sürece istediğiniz değeri verebilirsiniz. Açık olduğunda nasıl işlediğine dair bir bilgim yok.
¹Bu zamanlamaların daha önce belirttiğim şekilde geçtiğine rastlamadım.
²Detaylıca test edilmedi ve kesinliği şüpheli.
Kaynakça: Bu rehberi herhangi bir kaynağa bakarak yazmadım. Bilgi birikimimle tecrübemi birleştirmeye çalıştım.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
